بازخوانی فاجعه ای که در دولت اصلاحات رخ داد/ کشته شدن 300 نفر و عدم استعفای وزیر راه/ پرداخت دیه به جای محاکمه مسببین ماجرا+ عکس و فیلم

به گزارش «سراج24»، صدای سوت قطار را که می شنود، بدون تامل کفش های فوتبالی کهنه اش را به سرعت به پا می کند و به همراه سایر کودکان به سمت ریل قطار می دوند تا قطار را از نزدیک ترین فاصله به نظاره بنشینند. این شاید یکی از بهترین تفریحات کودکان  «کریم آباد» و «هاشم آباد دهنو» بود. از آن روزها 12 سال گذشته و اکنون شنیدن صوت قطار و رفتن کنار ریل، نه تنها برای او تفریح و شادی آور نیست، بلکه تلخ ترین تراژدی عمرش است؛ تراژدی ای که پدر، مادر، برادران، خواهران و خیلی از همان دوستانی را که با هم به نظاره عبور قطار از کنار روستا می نشستند، را از او گرفت.

29 بهمن 1382؛ ساعت ۴ و ۱۰ دقیقه بامداد؛ ۵۱ دستگاه واگن باری با محموله هایی از جمله 17 واگن حامل گوگرد، 6 واگن حامل بنزین، هفت واگن حامل کود شیمیایی و 10 واگن حامل پنبه که بخاطر ترافیک سنگین قطارهای مسافربری، در ایستگاه ابومسلم متوقف و قرار بوده پس از اعزام لوکوموتیو به محل به مبادی مختلف اعزام شوند، بنابه عللی که تاکنون نامشخص است، بطور ناگهانی به حرکت درآمد و به لحاظ شیب منطقه، واگن ها پس از خروج از خط فرعی و قرار گرفتن در مسیر اصلی به سمت ایستگاه کاشمر به حرکت درآمدند.

موضوع فرار واگن ها به کنترل ترافیک مشهد اعلام می شود. برای جلوگیری از برخورد واگن ها با قطارهای مسافری که در همان ساعات در منطقه از تهران به سوی مشهد در حرکت بودند، عملیات آغاز می شود. در گام اول دو قطار مسافری از مسیر واگن های فراری به خطوط مطمئن فرعی ایستگاه ها هدایت و از بروز یک فاجعه جلوگیری می شود. اما این پایان حادثه نبود، بلکه تعدادی از واگن های باردار در قوس ورودی ایستگاه خیام از خط خارج و پس از واژگون شدن به سایر واگن های متوقف شده در خط کناری ایستگاه خیام برخورد می کنند. در اثر این تصادف، واگن های حامل مواد آتشزا آتش گرفتند و ماموران آتش نشانی جهت فرونشاندن حریق به محل اعزام شدند

.

در اولین گام مامورین مردم روستاها را از محل خارج می کنند. عملیات اطفاء به خوبی پیش می رود ، در ساعت 9 صبح از سوی مدیر عامل سازمان آتش نشانی و فرمانده عملیات اعلام می شود که حریق مهار شده است، و به کنترل کامل در آمده است. همین مساله نیز باعث می شود از محدودیت های ورود افراد به محل حادثه کاسته شود. در چنین شرایطی که همه وضعیت را عادی می دانستند، مسئولان محلی و مردم در محل حادثه حاضر می شوند  اما ناگهان در ساعت 9:37 صبح در حالی که نیروهای آتش نشانی شهرهای نیشابور ، مشهد، قدمگاه، خرو، درود و فولاد خراسان در محل مشغول اطفاء حریق هستند، انفجاری بسیار مهیب منطقه را ویران می کند، صدای انفجار در دهها کیلومتر آن طرف تر (مشهد و نیشابور) هم شنیده می شود. در مشهد- 90 کیلومتری محل حادثه- زلزله 5.3 ریشتری ثبت می شود، منطقه را بحران فرا می گیرد. شدت انفجار به حدی است که در محل حادثه گودالی به عمق ٢۵ متر در محدوده وسیع ایجاد می کند و ترکش‌های جدا شده از قطار، بسیاری از افراد را بی‌دست و سر و پا می‌کند. آتش همچنین بسیاری از افراد را خشک کرده و می‌سوزاند. همچنین تعدادی از روستاها بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد تخریب شدند و بیش از ۳۰۰ نفر کشته و ۴۵۰ نفر نیز زخمی شدند. براثر این حادثه دو روستای «کریم آباد» و «هاشم آباد دهنو» درنیشابوردچار ۹۰ تا ۱۰۰درصد خسارت می شوند.

در این حادثه 24 آتش نشان به شهادت می رسند و مسئولین شهری نیشابور شامل فرماندار، معاونین شهردار، مدیر عامل آتش نشانی نیشابور ، هلال احمر ، مأمورین نیروی انتظامی،کارکنان راه آهن و اهالی روستا و منطقه، از دیگر افرادی هستند که در این حادثه کشته می شوند.

شدت انفجار به حدی است که تا شعاع 10 کیلومتری تمام شیشه ها می شکند، چرخ واگن قطار دو کیلومتر پرتاب می شود و گودالی به عمق حدود 25 متر و قطر 80 متر به وجود می آید.

پس از آرام شدن منطقه، به ناگاه سیل جمعیت در بخش مرکزی شهر نیشابور به سمت محل حادثه به حرکت در می آیند. عده ای دنبال گمشده های خود به بیمارستان ها سرمی زنند، تعدادی بر سر زنان شیون و زاری و فریاد سرمی دهند، شماری در تدارک برپایی مراسم عزابرای از دست رفتگان خود هستند و عده ای هم راهی گورستان شده اند تا با عزیز از دست رفته شان وداع کنند.

خبرگزاری ایرنا که وابسته به دولت است، علت به راه افتادن واگن های این قطار باری را زلزله ای می خواند که در زمان حادثه اتفاق افتاده است. این در حالس است که AFP مرکز زلزله شناسی تهران، زلزله ای به شدت 6.3 ریشتر را چند لحظه بعد از انفجار ثبت می کند. برخلاف اظهارات وزارت کشور، این زلزله نتیجه انفجار رخ داده در محل می باشد.

خبرنگار اعزامی ایسنا که 8 ساعت پس از انفجار در محل حضور می یابد، چنین گزارش می دهد که "این انفجار در حالی رخ داد که جمع کثیری از نیروهای امدادی آتش‌نشان و مردم محل برای اطفای حریق در اطراف راه‌آهن گرد آمده بودند. وجود ده‌ها ماشین دولتی و امدادی منهدم شده در محل حادثه مؤید حضور گسترده این نیروها برای اطفای حریق بود که متأسفانه جمع زیادی از این نیروها از جمله فرماندار نیشابور در این حادثه کشته شدند. به روستای «ده یوکه» خسارت بسیار زیادی وارد آمده، اثاثیه منازل در میان روستا پخش شده و جنازه‌های سوخته در گوشه و کنار دیده می‌شود. تعدادی از جنازه‌های سوخته مأموران آتش‌نشانی با لباس‌های فرم هنوز بر روی زمین مانده و آمبولانس‌های بهشت رضای مشهد مشغول انتقال آن‌ها به شهر هستند. پاترول فرماندار و ماشین آتش‌نشانی و ده‌ها خودرو دیگر که بر اثر موج انفجار جز آهن پاره‌هایی از آن‌ها باقی نمانده است نیز در محل دیده می‌شود. پس از گذشت 8 ساعت از انفجار مهیب در روستای «ده‌نو» که به کشته شدن 183 نفر از اهالی روستا، تعدادی از مسؤولان شهرستان و امدادگران و آتش‌نشانانی که برای مهار واگن‌های آتش گرفته در منطقه حضور داشتند، انجامید منطقه نسبتا آرام گزارش می‌شود."

فیلمی منتسب به انفجار قطار در نیشابور

 علی اکبر شکیبا کارشناس امور ایمنی ومدیریت امداد درسوانح بعدها درباره این حادثه نوشت: در این واگنها 4 ماده اصلی پنبه، گوگرد، نفتا (سوخت هواپیما) و کود نیترات آمونیوم حمل می شده اند . 4 واگن اول خالی، پنج واگن بعدی بنزین ، 10 واگن پنبه، یک واگن بنزین،  9 واگن گوگرد، 7 واگن کود نیترات آمونیوم، 2 واگن خالی، 8 واگن گوگرد، 5 واگن انتهایی خالی، که جمعاً 51 واگن بوده است و از این 51 واگن، جمعاً 11 واگن خالی، 6 واگن بنزین، 10 واگن پنبه، 17 واگن گوگرد و 7 واگن کود نیترات آمونیوم بوده است.این واگنها پس از فرار، با یک لوکوموتیو متوقف در ایستگاه راه آهن خیام برخورد می کنند و آرایش واگنها به هم می خورد و در هم تنیده می شود. در اثر این برخورد واگنها دچار آتش سوزی می شوند. از لحاظ مقررات ایمنی کالاهای ذکر شده به هیچ عنوان نباید در کنار هم انبار یا حمل و نقل گردند، زیرا می توانند به آتش سوزی و انفجار کمک نمایند.

در حمل و نقل ریلی کشور 6 فاکتور کلیدی ذکر شده است که به گفته کارشناسان امور ایمنی و مدیرییت پیشرفته حمل و نقلی "در حادثه انفجار قطار به هیچ یک از این فاکتورها اهمیتی داده نشده بود و این فاکتورها رعایت نشده بود. باید بر روی واگن برچسب لوزی شناسایی خطرات آن کالا حک می شد که متأسفانه این کار نیز صورت نگرفته بود."

سازمان بازرسی کل کشور نیز در گزارشی درباره علت این حادثه اعلام می کند "از آنجا که واگنها حامل مواد خطرناک و قابل اشتعال سریع بوده است، باید اجرای مفاد بند« ۱۲ » ماده ۱۶ مقررات عمومی حرکت، اقدام به گماشتن نگهبان و ترخیص سریع محموله می‌نموده‌اند که به این ترتیب عمل نشده است. افزون بر این، برداشتن دیوار حفاظتی و اجازه ورود افراد به محوطه بدون اطمینان کامل از رفع خطرات احتمالی و همچنین عدم هشدار لازم به آتش‌نشان‌ها در خصوص محمولات واگنهای واژگون شده و نیز عدم آموزش‌های لازم به مسئولین ایستگاه از دیگر عوامل موثر در بروز و تشدید حادثه بوده است."

پس از این حادثه، در نیشابور 3 روز عزای عمومی اعلام می شود. احمد خرم وزیر راه و ترابری از مردم عذرخواهی نمی کند و حتی د رباره پوشش این حادثه از طریق صدا و سیما می گوید که حادثه قطار نیشابور بزرگ نبوده و صدا و سیما و رسانه ها این حادثه را بزرگ کرده اند. نماینده مردم نیشابور بعدها در جلسه استیضاح وزیر راه دولت اصلاحات با اشاره به گزارش سازمان بازرسی کل کشور در مورد مواد حامل واگنهای باری در قطارباری می گوید "آقای وزیر در حادثه نیشابور کوچکترین معذرت خواهی نمی کنند و تنها به این کلمه بسنده می کنند که همه ناگفته ها را خواهم گفت من هم می گویم پاسخ شما به حادثه نیشابور چیست ؟ آیا جز به آتش کشیدن آشیانه مظلومان نیشابور و حیف و میل بیت المال نیست"

12 سال گذشت و هنوز به درستی دلایل فاجعه انسانی رقم‌خورده در نیشابور مشخص نیست و مانند رازی سر به مهر باقی‌مانده است تنها در مقطعی در مجلس ششم قرار شد ابعاد این حادثه در قالب تحقیق و تفحص پیگیری شود اما مجلس ششم هیچ گاه آن کار را به پایان نرساند و تفحص در دستور کار نمایندگان قرار نگرفت. هر چند دیه حادثه دیدگان انفجار قطار نیشابور پرداخت شد ولی هیچ گاه به درستی مسببان اصلی این حادثه شناسایی نشدند و هیچ مسئولی نیز به خاطر این فاجعه از مسئولیت خود کناره گیری نکرد.